De recente, grootschalige stroomstoring die Spanje en Portugal trof, waardoor miljoenen huishoudens zonder elektriciteit kwamen te zitten en kritieke infrastructuur abrupt tot stilstand kwam, zet het debat over onze energievoorziening weer in de schijnwerpers.

Hoewel de exacte oorzaak nog wordt onderzocht, is het duidelijk dat de stabiliteit van ons elektriciteitsnet onder druk staat. Dit roept een ongemakkelijke maar essentiële vragen op: gaat de transitie naar een hernieuwbare energievoorziening soms niet te snel en is het verstandig om kernenergie uit onze energiemix te verwijderen?

Laat er geen misverstand over bestaan: de groei van hernieuwbare energie is een noodzakelijke en hoopvolle ontwikkeling. Zonne- en windenergie zijn schoner en inmiddels vaak goedkoper dan fossiele alternatieven. Toch wegen de nadelen nog zwaar door. Ze zijn weersafhankelijk, moeilijk te voorspellen en leveren geen zogeheten ‘systeeminertie’ – de fysieke traagheid van draaiende turbines die het elektriciteitsnet dempt tegen plotselinge schommelingen. Zonder aanvullende maatregelen kan een net dat sterk leunt op zon en wind instabiel worden, met stroomstoringen als mogelijk gevolg.

Hierin ligt nog altijd de meerwaarde van kernenergie. Kerncentrales leveren continu stroom, dag en nacht, ongeacht het weer. Ze zijn voorspelbaar, betrouwbaar en dragen bij aan de basisbelasting van het net. Bovendien leveren ze fysieke inertie aan het elektriciteitsnet – een eigenschap die zon- en windinstallaties vaak ontberen. In een tijd waarin veel landen hun energie-infrastructuur omvormen tot flexibele netwerken met een groot aandeel hernieuwbaar, is het behouden van een stabiele basis essentieel. Kernenergie kan en moet die basis zijn.

Die stabiliteit is niet alleen belangrijk voor de energievoorziening, maar ook voor de financiële gezondheid van het systeem. Zo wordt al gewaarschuwd dat eigenaars van zonnepanelen binnenkort mogelijk zullen moeten betalen voor het injecteren van stroom op het net op momenten van overproductie. Wat dus ooit een stimulans was voor burgerparticipatie in de energietransitie, dreigt zo een financiële straf te worden. Dit toont perfect aan hoe een systeem zonder voldoende opslag, flexibiliteit en regelbare basislast zichzelf klem kan rijden.

Tegenstanders wijzen vaak op de risico’s en de kosten van kernenergie. Ze verwijzen naar rampen als Tsjernobyl of Fukushima, of naar de trage en dure bouwprojecten in Europa. Maar deze argumenten verdienen nuancering. De veiligheid van moderne kerncentrales is aanzienlijk toegenomen, en nieuwe reactorontwerpen – zoals kleine modulaire reactoren (SMR’s) – zijn goedkoper, sneller te bouwen en beter schaalbaar. Daarnaast zijn de maatschappelijke kosten van grootschalige black-outs, zoals onlangs in Spanje en eerder al in Texas of Zuid-Australië, ook niet te onderschatten. In Frankrijk, waar kernenergie nog steeds een pijler is van de stroomvoorziening, zijn stroomonderbrekingen zeldzaam en blijft de CO₂-uitstoot per hoofd van de bevolking relatief laag. In Finland werd recent een nieuwe kerncentrale opgestart die nu al zorgt voor stabiele prijzen en een lage afhankelijkheid van fossiele energie.

Jammer genoeg wordt het energiedebat gevoerd tussen uitersten: fossiel óf groen, kernenergie óf hernieuwbaar. Maar echte vooruitgang is een en-en verhaal. Kernenergie noch hernieuwbare energie zijn wondermiddelen op zich, maar in combinatie vormen ze een geloofwaardig pad naar een schone, zekere en betrouwbare energievoorziening. Het gaat er niet om kernenergie tegenover hernieuwbaar te plaatsen. De toekomst ligt in een doordachte combinatie van beide. Hernieuwbaar vormt het hart van de energietransitie, maar kernenergie kan de ruggengraat blijven.

De stroomstoring op het Iberisch schiereiland was geen gevolg van de kernuitstap per se. Spanje heeft nog steeds werkende kerncentrales, en Portugal had er überhaupt geen. Toch toont de gebeurtenis glashelder aan wat er op het spel staat. Nu het aandeel hernieuwbare enrgie (zoals zon en wind) groeit, moet ons net robuuster worden – met flexibele opslag, slimme aansturing, en, ja, ook met kernenergie.